Սնանկ գործարանատիրոջ փրկությունը

XIX դ․ Բաքվի նավթը և նավթամթերքները արտասահման էին առաքում Բաթումից։ Ցիստերններով բերում էին ու լցնում փայտե կամ մետաղյա տակառների մեջ, ապա բարձում նավերի վրա։ Այդպիսի տակառներ պատրաստելու համար 13 ֆիրմաներ, այդ թվում՝ Ռոտշիլդն ու Նոբել եղբայրները, Բաթումում հիմնել էին գործարաններ։ Դրանցից հինգը պատկանում էին հայերին՝ Ալեքսանդր Մանթաշյանցին, Ծովիանյան եղբայրներին, Խաչատրյանցին, Շահբազյանին և Հովակիմ Մելքոնյանին։

Վերջինս ախալցխացի մի համեստ անձնավորություն էր, որին հարգանքով ու համակրանքով էին վերաբերվում ոչ միայն բանվորները, մշակները, գործակատարները, այլև մրցակիցները։

1890 թ․ Բաքվի նավթարդյունաբերությունում ճգնաժամ ծագեց, արտահանումը նվազեց, և սնանկությունը թակեց Մելքոնյանի դուռը։ Նա մեծ պարտքեր ուներ զանազան եվրոպական ու հրեական ընկերությունների առջև, որոնցից ամենախոշոր պարտատերը լոնդոնյան «Բեստել-Վեխտեր» ֆիրման էր։ Մելքոնյանը ժամանակ խնդրեց՝ վճարումները հետաձգելու պայմանով, բայց ոչ միայն չհամաձայնեցին, այլև դիմեցին դատարան, պահանջելով բանտարկել հայ գործարանատիրոջը։ Սակայն ոտքի կանգնեցին Բաթումի մյուս բոլոր՝ հայ, հույն, հրեա, գերմանացի գործարանատերերը ու սպառնացին գործնական կապերը խզել պարտատերերի հետ, եթե շարունակեն պահանջել Մելքոնյանի բանտարկումը։

Ի վերջո, խնդիրը հարթեց Ա․ Մանթաշյանցը։ Նա վճարեց Մելքոնյանի բոլոր պարտքերը (ըստ որոշ տվյալների՝ 300 հազար ռուբլի) և գնեց այդ գործարանը։

Անշուշտ, առաջին հայացքից կարող է թվալ, թե կատարվել էր պարզ բիզնես-գործարք։ Բայց խնդիրն այն էր, որ դա ձեռնտու էր բոլորին՝ Մելքոնյանն ազատվեց պարտքերից ու բանտարկվելու վտանգից, պարտատերերն ստացան իրենց գումարները, իսկ հարյուրավոր բանվորներ չզրկվեցին աշխատանքից և ապրուստի հնարավորությունից։

Խաչատուր ԴԱԴԱՅԱՆ

Հեղինակի նյութեր

• Ռուսաստանի և Նոր Նախիջևանի թեմի մասին՝ խիստ համառոտ
• Մեկ գրքում՝ ողջ Թիֆլիսը
• Մտածում եմ, որ զուր չեմ չարչարվում
• «Հիմար» մարդու տարօրինակ առանձնատունը
• Սամվել Կարապետյան․ վերընթաց
• Խրիմյան Հայրիկն ու Թոմաս Էդիսոնը
• Ահարոնյանն ու Ռոմանոսը
• Առաքինություն
• Տերը զորություն տա նրան և հանուն արդարության կալանավորված մյուսներին
• Հայերը Մեքսիկայում
• «Հայերի մեջ առաջին գեներալն էիր, այնինչ ռուսաց մեջ քո նման շատերը կան»
• ՈՒ․ Սարոյեան իր մասին
• Տուժեց նաև Սբ Գևորգ հայոց եկեղեցին
• Սամվել Կարապետյանը՝ Ռուսական ՈՒղղափառ Եկեղեցու (ՌՈՒԵ) բարերար
• Հուդաներ և անաստվածներ
• Եկեղեցու բռնազավթման փորձը
• Նոր մեդալ
• Անհրաժեշտության դեպքում կարող եք կապ հաստատել
• Զուգահեռները թողնում եմ ձեզ
• Հայ Առաքելական Սուրբ Եկեղեցու պատվար Ալեքսանդր Մանթաշյանց

Մեկնաբանություններ